پترولوژی و فابریک گرانیت میلونیتی مجموعه دگرگونی گشت در جنوب غرب فومن (گیلان)

مجموعه دگرگونی گشت، در شمال ایران، در زون ساختاری تالش قرار دارد و بر اثر گسلهای تراستی از زمان تریاس پایانی در سطح زمین ظاهر شده است. این مجموعه از دو واحد فوقانی و تحتانی تشکیل شده که از لحاظ سنگ شناختی و درجه دگرگونی باهم تفاوت دارند. در این مجموعه، توده¬های آذرین مافیک و فلسیک در زمانهای متعددی تزریق شده¬اند. سنگهای گرانیتی این مجموعه شامل لوکوگرانیتهای پرکامبرین و تریاس هستند. توده¬های نفوذی تریاس پایانی، در طی کوهزایی سیمرین پیشین در پهنه برشی راستگرد جایگزین شده¬اند. از نظر سنگ¬نگاری، توده¬های گرانیتی عمدتا از کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوز و همراهی با بیوتیت (کلریتی تا موسکویتی شده) و موسکویت تشکیل شده¬اند. فراوانی مدال این کانیها در توده¬های پرکامبرین و تریاس متفاوت است. برخی از رخنمونهای گرانیتی منسوب به تریاس، از آلبیت غنی هستند. دگرسانی و دگرریختی در این توده¬ها، براساس شدت و ضعف تنشهای تکتونیکی و قرار گیری در پهنه¬های برشی، کم و پیش مشاهده می¬شود. انواع بافت¬های ماگمایی و فابریکهای دگرریختی و دینامیکی در این سنگها مورد بررسی قرار گرفته¬اند. در رده بندی شیمیائی، از آلکالی گرانیت –گرانیت تا گرایشهایی به ترونجمیت- تونالیت را در بردارند. از نظر ماهیت و سری ماگمایی، از نوع کالکوآلکالن، فقیر تا غنی از پتاسیم (سریهای سدیک-پتاسیک) و عمدتا پرآلومین تا بعضا با گرایش متاآلومین، هستند. توده¬های گرانیتی منطقه عمدتا یک محیط تکتونیکی وابسته به کمان ماگمایی را نشان می¬دهند، اما آلبیت گرانیتها یک رژیم درون صفحه¬ای را معرفی می¬کنند. در نمودارهای تغییرات عناصر، دیاگرامهای نوع هارکر، توده¬های غنی از آلبیت از سایر توده¬ها متمایز شده¬اند. گرانیتهای پرکامبرین و تریاس، در مواردی شباهتهایی را نشان می¬دهند. الگوهای عناصر کمیاب و نادر خاکی مربوط به گرانیتهای پرکامبرین و گرانیت گنایس نیز شباهتهای دارند. بنظر می¬رسد، گرانیتهای تریاس، از ذوب سنگهای میکاسه و در اثر آبگیری از موسکویت، در فشارهای پائین شکل گرفته¬اند. منشاء آلبیت گرانیت مشابه پلاژیوگرانیتهای اقیانوسی است، با این تفاوت که این گرانیتها آلودگی پوسته¬ای را تجربه کرده¬اند.